Cariës, beter bekend als gaatjes in tanden, is één van de meest voorkomende mondproblemen bij zowel kinderen als volwassenen. Toch wordt het vaak verkeerd begrepen. Veel mensen denken dat gaatjes ineens ontstaan en altijd gevuld moeten worden, terwijl het in werkelijkheid om een geleidelijk proces gaat. In een vroeg stadium kun je beginnende gaatjes vaak nog stoppen of zelfs herstellen zonder dat er geboord hoeft te worden.
In dit artikel lees je wat cariës precies is, hoe het ontstaat, hoe je beginnende gaatjes kunt herkennen en – misschien wel het belangrijkst – wat je kunt doen om ze te voorkomen of tijdig te behandelen.
Wat is cariës?
Cariës ontstaat door zuren die het tandglazuur aantasten. Die zuren worden geproduceerd door bacteriën in tandplak, het zachte laagje dat zich dagelijks op je tanden vormt. De bacteriën zetten suikers uit eten en drinken om in zuren, die het glazuur langzaam kunnen oplossen. Wanneer die zuuraanvallen vaker en langer plaatsvinden dan je gebit kan herstellen, ontstaat er een zwakke plek in het glazuur. Als dit proces niet op tijd wordt gestopt, vormt zich uiteindelijk een echt gaatje.
Er zijn een aantal belangrijke factoren die hierbij een rol spelen. Veel en vooral vaak suiker gebruiken zorgt voor herhaalde zuuraanvallen. Slechte mondhygiëne laat tandplak en bacteriën hun gang gaan. Een verminderde speekselproductie, bijvoorbeeld door medicatie of ’s nachts, maakt het moeilijker voor je mond om zuren te neutraliseren. En te weinig fluoride zorgt ervoor dat het glazuur minder goed herstelt en minder bestand is tegen die aanvallen.
Hoe herken je beginnende gaatjes?
Beginnende cariës ziet er vaak nog niet uit als een zwart of bruin gaatje. In deze fase is er meestal sprake van witte, matte vlekken op het glazuur, vaak langs de tandvleesrand of tussen de tanden. Je kunt last hebben van gevoeligheid bij koude of zoete voeding, een vieze smaak of een slechte adem, maar soms merk je helemaal niets. Juist daarom zijn regelmatige controles bij de tandarts of mondhygiënist belangrijk: met professionele middelen zoals röntgenfoto’s kan beginnende cariës vroeg opgespoord worden.
Hoe ontstaat cariës precies?
Het proces kun je zien als een balans tussen aanvallen en herstel. Na het eten daalt de pH in je mond doordat bacteriën suikers omzetten in zuren. Die zuren lossen mineralen uit het glazuur op – dat heet demineralisatie. Daarna komt je speeksel (en fluoride) in actie om die mineralen weer terug te brengen, oftewel remineralisatie. Als de balans te vaak doorslaat naar de zuuraanvallen, raakt het glazuur blijvend beschadigd en ontstaat een gaatje.
Wat kun je doen om cariës te voorkomen of beginnende gaatjes te stoppen?
De basis begint bij goed poetsen. Twee keer per dag tandenpoetsen met een fluoride tandpasta van minimaal 1450 ppm is essentieel. Fluoride versterkt het glazuur en helpt beginnende gaatjes herstellen. Daarnaast is dagelijkse reiniging tussen de tanden belangrijk, omdat een tandenborstel daar niet goed bij kan. Met tandenstokers, ragers of flos verwijder je tandplak op plekken waar veel gaatjes beginnen.
Ook je eetgedrag speelt een grote rol. Beperk het aantal eet- en drinkmomenten tot maximaal zeven per dag, zodat je gebit genoeg hersteltijd krijgt tussen de zuuraanvallen. Eventueel kun je een fluoride mondspoelmiddel gebruiken voor extra bescherming, zeker bij een verhoogd risico op gaatjes of bij kinderen met een wisselgebit. En vergeet niet om regelmatig naar de tandarts of mondhygiënist te gaan. Hoe eerder beginnende gaatjes worden opgespoord, hoe eenvoudiger ze behandeld kunnen worden.
Wetenschappelijke onderbouwing
De werking van fluoride en goede mondhygiëne is uitgebreid onderzocht. Dagelijkse fluoride kan beginnende laesies actief remineraliseren (Featherstone JD, Journal of Dental Research, 2000). Minder vaak suiker eten of drinken is sterk verbonden met minder gaatjes (Moynihan & Kelly, Journal of Dental Research, 2014). En interdentale reiniging verlaagt de hoeveelheid tandplak en dus ook het risico op cariës tussen de tanden (Slot et al., Cochrane Review, 2019).
Persoonlijk advies van de mondhygiënist
In de praktijk zie ik vaak dat beginnende gaatjes pas aan het licht komen wanneer ze al te ver zijn gevorderd. Dat is zonde, want met een paar eenvoudige gewoontes kun je veel problemen voorkomen. Cariës ontstaat langzaam – en juist dat geeft je de kans om het proces te keren. Door fluoride te gebruiken, je mond goed schoon te houden en je suikerinname te beperken, kun je beginnende laesies vaak stabiliseren of zelfs laten verdwijnen.
Bij My Dental Products vind je een zorgvuldig geselecteerd assortiment van professionele mondverzorgingsproducten die aansluiten op deze wetenschappelijk onderbouwde aanpak.
Samenvatting
Poets twee keer per dag met fluoride tandpasta, reinig dagelijks tussen je tanden, beperk suiker- en eetmomenten, gebruik eventueel een fluoride mondspoeling en laat je gebit regelmatig controleren.
Cariës is geen plotselinge gebeurtenis, maar een proces dat je zelf kunt beïnvloeden. Met de juiste gewoontes en producten kun je niet alleen gaatjes voorkomen, maar ook beginnende cariës behandelen zonder dat er geboord hoeft te worden.
Wil je meteen aan de slag? Bekijk dan ons aanbod voor een gezonde mond.
